Verschillen als kans

Wat is beter: transparantie of discretie? Wat komt eerst: eerlijkheid of respect? Wie gaat voor  expantie, wie voor stabiliteit? Vertrouwen of controle? Ratio of emotie? Hard of zacht? Wat is beter?

Met waarden is het altijd weer zo dat het ene het andere nodig heeft om helemaal tot zijn recht te komen. Hard heeft zacht nodig. Zoniet wordt het koel, hardvochtig, meedogenloos. Zacht heeft hard nodig om niet soft, week te worden. Het is in het omarmen van haar tegendeel dat een waarde echt haar ‘waarde’ krijgt. Zonder stabiliteit wordt expantie chaos; zonder groei wordt stabiliteit immobilisme. Als het een niet het andere verwelkomt, riskeert elke waarde af te glijden naar een belemmerende tegenkracht.

Waardengedreven werken is in concrete situaties dat passende midden zoeken. De een zal van nature wat meer neigen naar de harde lijn. Het resultaat van geschiedenissen, ervaringen, overtuigingen. De ander situeert zich eerder naar de zachte pool. Net die verschillen helpen om elkaar tegengewicht te geven. Om balans te vinden. Om niet door te schieten in de valkuil van het ‘te veel’. Hier ligt de rijkdom van het verschil. De kracht van samenwerking.

Negatieve kijk op verschil

Wat blijkt? Dat die verschillen in de samenwerking tussen mensen aardig moeilijk kunnen liggen. We houden niet van verschil. Uiteenlopende opvattingen over strategie, aanpak of stijl zijn lastig. Het liefst helpen we meningsverschillen of conflicten zo snel mogelijk uit de wereld. Door ze op te lossen, of te verzoenen. In het gunstigste geval tolereren we verschillen en laten ze naast elkaar bestaan, ook al zijn we er niet gelukkig mee en voelen we er ons onbehaaglijk bij.

Dat we als Westerlingen zo moeilijk verscheidenheid kunnen waarderen, heeft zijn geschiedenis. Meer dan tweeduizend jaar – eigenlijk al sinds Mozes de berg Sinaï afdaalde met zijn Tien Geboden- hebben we een godsdienst gekend met slechts één God, één weg, één orde. De Newtoniaanse  wetenschap, die uit ging van één absolute ruimte, één tijd, één stelsel van fysische wetten, was doortrokken van dezelfde manier van denken: het bestaan van één waarheid. De Westerse logica is er een van of/of, in plaats van én/én. Daardoor hebben we hier in het Westen zo’n negatieve kijk ontwikkeld op verschillen en conflicten.  Nochtans zien we in de natuur iets anders. Complexe systemen floreren er net dank zij hun diversiteit.

Echte diversiteit

Echte diversiteit betekent dat we andere mensen en meningen  hoog naar waarde schatten, precies omdat ze verschillen. Het betekent dat verschillen worden gezien als kansen. Het vraagt de erkenning  dat we het best de oplossing van een probleem of de ontwikkeling van een strategie kunnen benaderen door zo veel mogelijk zienswijzen erover mee in overweging te nemen.

Daarom: wat te denken van een andere kijk op conflict? Wie het ons moeilijk maakt of op de proef stelt, is vaak onze beste leraar! Wat te doen dus met mensen die het je lastig maken? Bedank ze!